แผนที่โทน & หลักการ
โทนสีเกิดจาก “ความหนา/องค์ประกอบ” ของฟิล์มโครเมตบนซิงค์: pH ต่ำ/เวลาแช่นาน/อุณหภูมิสูง → ฟิล์มหนา สีเข้มขึ้น (เหลือง/รุ้ง/เขียวคล้ำ); pH สูง/เวลาสั้น/อุณหภูมิต่ำ → ฟิล์มบาง สีใส/ฟ้า
- คุมทีละตัว: ปรับ pH หรือเวลาอย่างละนิด แล้วดูผลสี–ความทน
- ล้างแบบ DI ไหลทวนและทำให้แห้งเร็ว ลดคราบหยด/คราบขาว
- โทนเข้มไวต่อพารามิเตอร์และการสัมผัส ควรพิจารณาซีล/ท็อปโค้ท
ค่าเริ่มต้นที่แนะนำ
ใช้เป็นกรอบตั้งต้น—ยึดตามสเปกน้ำยาจริงและปรับทีละตัว เพื่อให้โทนตรงและความทนตามต้องการ
| โทน | pH | เวลาแช่ | อุณหภูมิ | หมายเหตุ |
|---|---|---|---|---|
| ใส/ฟ้า (Cr³⁺ + ซีล) | ~1.8–2.4 | 10–25 วินาที | 22–30°C | ซีลช่วยชั่วโมง NSS และลดรอยนิ้ว |
| เหลือง/ทอง | ~1.0–1.4 | 5–15 วินาที | 20–30°C | บางระบบเป็น Cr⁶⁺ หรือ Cr³⁺ หนา |
| รุ้ง/ออกเขียว | ~1.0–1.4 | 10–30 วินาที | 22–32°C | ไวต่อการล้าง/การแห้ง |
| ดำ (Cr³⁺ ดำ + ซีล) | ~2.0–2.6 | 30–60 วินาที | 20–35°C | ซีล/ท็อปโค้ทสำคัญต่อการทนถู |
การเตรียมผิวก่อนโครเมต
- ล้างไขมันหลายขั้น + DI ขั้นสุดท้าย ลดสารตกค้างจากบ่อซิงค์
- Activate อ่อน 2–10 วินาที เพื่อตัด ZnO ที่ผิว
- หลังโครเมต หลีกเลี่ยงลมแรง/ความร้อนสูงระหว่างฟิล์มยังสด ให้ไหล/แห้งตามธรรมชาติ
- จัดการสัมผัส: ถุงมือสะอาด/คีบ ลด “รอยนิ้ว”
หน้าต่างกระบวนการ
| ขั้น | ตัวแปร | ผลต่อสี/ความทน |
|---|---|---|
| ก่อนโครเมต | ความสะอาดผิว, เวลาแห้ง, คุณภาพ DI | คราบ/น้ำกระด้าง → สีด่าง/ขาว ความทนตก |
| ระหว่างโครเมต | pH, อุณหภูมิ, เวลา, การกวน, ปนเปื้อน | pH/เวลาเพี้ยน → ฟิล์มหนา/บาง/ผงหลุด/สีเพี้ยน |
| หลังโครเมต | วิธีล้าง, การทำให้แห้ง, ซีล/ท็อปโค้ท | ล้างแรงเกิน = ฟิล์มเสีย; ไม่มีซีล = โทนไวต่อรอยนิ้ว |
ปรับค่าให้อยู่ “ช่วงกลาง” แล้วบันทึกสแตนดาร์ดโทนพร้อมตัวอย่างชิ้นงาน
การจัดวาง
จัดมุมแขวนให้ไหลดี ไม่มี “ทางน้ำ” เป็นเส้น; เว้นระยะให้การไหลเวียนทั่ว ลดจุดลมค้าง/คราบ
ตะขอ/คลิปต้องไม่ทำปฏิกิริยาและสะอาด; กำหนดเวลา drain ระหว่างขั้น ลด drag-out
การดูแลบ่อ & การคุมคุณภาพ
- กรองต่อเนื่อง 5–10 µm; เฝ้าดูตะกอน/สีบ่อ และปนเปื้อนโลหะหนัก/น้ำมัน
- ไตเตรต/บันทึก pH–อุณหภูมิ–เวลา; รีเฟรชตามรอบ
- ระบบ Cr³⁺: ซีล/ท็อปโค้ทมีผลอย่างมากต่อ NSS/ASS
- ทำแผงมาสเตอร์/สวอตช์ ตรวจ ΔE โทนและความสม่ำเสมอ
ตารางปัญหาพบเจอบ่อย
| อาการ | สาเหตุหลัก | แนวทางแก้ |
|---|---|---|
| สีอ่อน/ไม่ขึ้น | pH สูง, เวลาแช่สั้น, ผิวมีน้ำมัน/ออกไซด์ | ลด pH/เพิ่มเวลา, ทำความสะอาด–activate ใหม่, ปรับการกวน |
| ฟิล์มเป็นผง/เช็ดหลุด | เวลาเกิน/อุณหภูมิสูง/พลังงานปฏิกิริยามาก | ลดเวลา/อุณหภูมิ, รีเฟรชบ่อ, ตรวจปนเปื้อนโลหะหนัก |
| คราบด่าง/รอยหยด | ล้างไม่พอ/DI ไม่สะอาด/เกิด “ทางน้ำ” | เพิ่ม DI ไหลทวน, ปรับการจัดวาง, ตรวจคุณภาพน้ำ |
| รอยนิ้วติด | จับขณะฟิล์มยังสด/ไม่มีซีล | ควบคุมการสัมผัส, เพิ่มซีล/ท็อปโค้ท |
| สีไม่ตรงโทน/ไล่เฉด | pH/เวลา/อุณหภูมิแกว่ง, เข้มข้นเปลี่ยน, ปนเปื้อน | คุมพารามิเตอร์, ไตเตรตปรับเติม, คาร์บอนทรีตเมื่ออินทรีย์สะสม |
| White rust มาเร็ว | ฟิล์มบาง/ซีลไม่ดี/การล้างไม่พอ | เพิ่มความเข้ม/เวลาในกรอบ, ซีลให้เหมาะ, ปรับโซ่ล้าง |
| ลอก/พอง | ผิวไม่สะอาด/ปนเปื้อนน้ำมัน/โลหะหนัก | ย้อนทำความสะอาด–activate, เปลี่ยนน้ำ/กรอง, ตรวจระบบลม/น้ำ |