← กลับเมนูหลัก

คู่มือคุมโทนสีโครเมต/พาสซิเวชันบนซิงค์

เลือกชนิดฟิล์ม ค่าเริ่มต้น หน้าต่างกระบวนการ การเตรียมผิว การปรับโทนด้วยพารามิเตอร์/สารเติมแต่ง QC สี และวิธีแก้ปัญหา

ภาพรวม & วัตถุประสงค์

สีโครเมต/พาสซิเวชันบนซิงค์ (Chromate/Passivation on Zinc) คือกระบวนการเคลือบผิวโลหะแบบหนึ่งที่นิยมใช้กับชิ้นงานที่ผ่านการชุบสังกะสี (Zinc Plating) มาแล้ว เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันการกัดกร่อนและการเกิดสนิมขาว (White Rust) โดยเฉพาะกระบวนการนี้เป็นการทำปฏิกิริยาทางเคมีบนผิวเคลือบสังกะสี ทำให้เกิดฟิล์มบางๆ ของสารประกอบโครเมตขึ้นมาเคลือบผิวอีกชั้นหนึ่ง ซึ่งฟิล์มนี้จะทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกัน ช่วยยับยั้งการกัดกร่อนที่อาจเกิดขึ้นจากความชื้นหรือสภาพแวดล้อมต่างๆ นอกจากนี้ การเคลือบโครเมตยังช่วยเพิ่มการยึดเกาะของสีเคลือบหรือสารเคลือบอื่นๆ ในขั้นตอนต่อไปได้ดีอีกด้วย โดยทั่วไปแล้ว สีโครเมตบนซิงค์มีหลายสีให้เลือก ซึ่งแต่ละสีก็มีคุณสมบัติในการป้องกันการกัดกร่อนที่แตกต่างกันไป ได้แก่: สีฟ้า/ขาว (Blue/White Chromate): เป็นสีที่พบเห็นได้บ่อยที่สุด มีความเงางามและทนทานต่อสนิมขาวได้ในระดับหนึ่ง สีเหลือง (Yellow Chromate): มีชั้นฟิล์มที่หนากว่าสีฟ้า ทำให้สามารถป้องกันการกัดกร่อนได้ดีกว่า สีรุ้ง (Iridescent Chromate): ให้ความสวยงามและทนทานต่อการกัดกร่อนได้ดี สีดำ (Black Chromate): เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความสวยงามและทนทานต่อการกัดกร่อนสูง

ชนิดฟิล์ม & การใช้งาน

ชนิด/โทน ลักษณะ เหมาะกับ บันทึก
Clear/Blue (ใสอมฟ้า) ใส โทนฟ้าอ่อน ชิ้นส่วนทั่วไป ต้องการสีใส เสถียรง่าย เห็นพื้นฐานผิวชัด
Yellow/Irid. เหลือง-รุ้งอ่อน ชิ้นส่วนต้องการโทนอบอุ่น ไวต่อเวลา/อุณหภูมิ
Black ดำลึก/ดำเทา งานตกแต่ง/กันลาย ต้องคุมพารามิเตอร์เข้ม
Olive Drab เขียวมะกอก งานเทคนิค/สเปกเฉพาะ พารามิเตอร์แคบ

ค่าเริ่มต้นที่แนะนำ

ปรับตามสเปกผู้ผลิตและทดสอบกับชิ้นจริง โดยขยับทีละตัวแปร

ชนิด ช่วงตั้งต้น โทนเป้าหมาย เหมาะกับ
Clear/Blue 30°C · 15–45s · pH ตามคู่มือ · ล้างด้วยน้ำ DI ฟ้าใส สม่ำเสมอ อุปกรณ์/ชิ้นส่วนทั่วไป
Yellow 25–40°C · 20–60s · กวนเบาๆ เหลืองอุ่น ไม่ไหม้ ตกแต่ง/ระบุสถานะ
Black 30–45°C · 30–90s · เติมแต่งตามสเปก ดำสม่ำเสมอ ไม่น้ำตาล งานภาพลักษณ์สูง
Olive 30–40°C · 20–60s เขียวมะกอก งานเทคนิค/สเปกพิเศษ

การเตรียมผิวก่อนพาสซิเวชัน

1. ล้างน้ำมัน (Degreasing) (แช่/อัลตร้าโซนิก): วัตถุประสงค์: ขั้นตอนนี้คือการทำความสะอาดผิวชิ้นงานให้ปราศจากคราบไขมัน คราบน้ำมัน หรือสิ่งสกปรกต่างๆ วิธี: สามารถทำได้โดยการแช่ชิ้นงานในน้ำยาดีเกรส หรือใช้เครื่องอัลตร้าโซนิกที่มีความถี่สูงช่วยในการกำจัดสิ่งสกปรกที่ฝังแน่น ซึ่งเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงกว่า

2. ล้างน้ำดี (Rinsing) 2–3 ขั้น: วัตถุประสงค์: เป็นการชะล้างคราบน้ำยาล้างไขมันที่ยังหลงเหลืออยู่บนผิวชิ้นงานออกให้หมดจด วิธี: ควรล้างในน้ำสะอาดอย่างน้อย 2-3 ครั้ง เพื่อให้มั่นใจว่าผิวชิ้นงานสะอาดจริง และพร้อมสำหรับขั้นตอนต่อไป

3. Activate กรดอ่อนสั้นๆ: วัตถุประสงค์: เป็นการ "กระตุ้น" ผิวของสังกะสีที่เคลือบไว้ ให้มีความพร้อมและตอบสนองต่อการทำปฏิกิริยากับน้ำยาโครเมตได้ดียิ่งขึ้น วิธี: ใช้กรดอ่อนๆ ในระยะเวลาสั้นๆ เพียงแค่ไม่กี่วินาที

4. ล้าง DI (Deionized Water): วัตถุประสงค์: เป็นการล้างสุดท้ายก่อนนำชิ้นงานไปลงโครเมต เพื่อกำจัดคราบสารเคมีที่ยังหลงเหลืออยู่ออกให้หมด วิธี: การใช้น้ำ DI (น้ำบริสุทธิ์) จะช่วยลดโอกาสการเกิดคราบขาวหรือรอยน้ำที่เกิดจากแร่ธาตุในน้ำประปา ซึ่งจะทำให้ผิวงานไม่สม่ำเสมอ

5. ลงโครเมต: วัตถุประสงค์: นำชิ้นงานที่สะอาดและถูกกระตุ้นผิวแล้วไปแช่ในน้ำยาโครเมต วิธี: ควบคุมอุณหภูมิและเวลาตามสเปกที่ต้องการ (เช่น สีฟ้า สีเหลือง สีดำ) เพื่อให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมีที่ผิวสังกะสีอย่างสมบูรณ์

หน้าต่างกระบวนการ (ตามชนิด)

ชนิด/ตัวแปร ต่ำ กลาง สูง สังเกตการณ์
Clear: เวลา ≤15s 20–35s ≥60s สั้นไปซีด ยาวไปหม่น/รุ้ง
Yellow: อุณหภูมิ ≤25°C 30–35°C ≥40°C สูงไปออกส้ม/ไหม้
Black: สารเติมแต่ง ต่ำ ตามสเปก เกิน ต่ำ=น้ำตาล สูง=ลอกง่าย
ทุกชนิด: pH กรดจัด กรดอ่อนตามสเปก ใกล้กลาง pH เพี้ยน → สีเพี้ยน/เสถียรน้อย

บันทึกค่าที่ดีที่สุดเป็นมาตรฐาน พร้อมภาพโทนตัวอย่างและผล Salt/SST ตามข้อกำหนด

การคุมโทนด้วยพารามิเตอร์/สารเติมแต่ง

การทดสอบคุณภาพ/สี

การทดสอบ วิธี ผ่านเมื่อ บันทึก
Color Check (การตรวจสอบสี) ตรวจสีของงานตามตัวอย่าง/td> สีของชิ้นงานต้องใกล้เคียงหรือตามตัวอย่าง บันทึกภาพทุกล็อต
Salt Spray ตามสเปกลูกค้า ผ่านชั่วโมงตามที่กำหนดไว้ ทบทวนการล้าง/อบ
Tape test ใช้มีดคัตเตอร์กรีดลงบนผิว ผิวเคลือบต้องไม่ลอก ผิวเคลือบแห้งสนิทและแข็งตัวเต็มที่ก่อน

ตารางปัญหาสี/โทน & วิธีแก้

อาการ สาเหตุหลัก แนวทางแก้
โทนซีด/ออกใสเกิน เวลา/pH ต่ำ ล้างแรงเกิน เพิ่มเวลา/ปรับ pH ตามสเปก
เหลืองส้ม/ไหม้ อุณหภูมิ/เวลาเกิน ลดอุณหภูมิ/เวลา เพิ่มการกวน
ดำเป็นน้ำตาล เติมแต่งต่ำ/อ่างเสื่อม ปรับเติมแต่ง รีเฟรชอ่างบางส่วน
รุ้ง/คราบน้ำ น้ำกระด้าง/อบช้า ล้าง DI เข้ม + มีดลม/อบเร็ว
สนิมขาวเร็ว ฟิล์มบาง/ล้างไม่พอ เพิ่มเวลา/ชั้นซีลเลอร์
LINE