ภาพรวม & ประเภทสารละลาย
ซิงค์กรดแอมโมเนีย และ ซิงค์กรดโพแทสเซียม เป็นประเภทของ Acid Zinc ที่ต่างกันที่ตัวนำไฟฟ้าในสารละลาย (chloride salt). ระบบแอมโมเนียใช้แอมโมเนียมคลอไรด์ (NH4Cl) ส่วนระบบโพแทสเซียมใช้โพแทสเซียมคลอไรด์ (KCl).
ซิงค์กรดแอมโมเนีย (Ammonium Chloride)
- ชุบได้ที่ความหนาแน่นกระแสสูง (HCD) ได้ดี
- Throwing Power โดยรวมดีกว่าแบบโพแทสเซียม
- ข้อควรระวังด้านสิ่งแวดล้อม: แอมโมเนียระเหยง่าย มีกลิ่น และกระทบการบำบัดน้ำเสีย
ซิงค์กรดโพแทสเซียม (Potassium Chloride)
- เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมกว่า: ไม่มีแอมโมเนีย ลดกลิ่นฉุน
- บำบัดน้ำเสียง่าย ลดภาระระบบ
- คุณภาพผิวเงา/ทนทานดี เหมาะการใช้งานสมัยใหม่
- การกระจายอาจด้อยกว่าแบบแอมโมเนียบางกรณี แต่แลกด้วยความปลอดภัย
จุดเด่นของน้ำยา
สรุปคุณสมบัติสำคัญสำหรับไลน์ชุบ ทั้งคุณภาพผิว ความเสถียร และความพร้อมต่อกระบวนการถัดไป
เงาสูงทั่วช่วงกระแส
ตั้งแต่ LCD ถึง HCD ได้ผิวเงาสม่ำเสมอ
เข้าซอกสูง (LCD)
Throwing Power ดี ครอบคลุมพื้นที่กระแสต่ำ
ละลายง่าย ไม่ใช้ solvent
ตัวยาพื้น/ยาเงาไม่แยกชั้นเมื่อบ่อร้อน
ล้างง่าย โครเมตติดทน
ช่วยการยึดเกาะของโครเมตและคงความเงา
รองรับวัสดุหลากหลาย
เหล็กบาง ซิงค์ฉีด เหล็กอบร้อน คาร์โบไนไตรด์
ทนงานต่อเนื่อง
ทำงานได้แม้บ่อมีอุณหภูมิสูงจากการผลิตต่อเนื่อง
ระบบ ACIDZINC 99
ออกแบบเพื่อผิวซิงค์หรือสังกะสีเงาสูง ลื่นไหล และเข้าถึงบริเวณกระแสต่ำได้ดี เหมาะทั้งถังแขวน (rack) และถังกลิ้ง (barrel) พร้อมความคุ้มค่าในการเดินระบบ
วิธีการใช้น้ำยา
| ประเภทการชุบ | ถังแขวน | ถังกลิ้ง |
|---|---|---|
| ACIDZINC 99 M (ยาพื้น) | 40 ซีซี/ลิตร | 35 ซีซี/ลิตร |
| ACIDZINC 99 R (ยาเงา) | 0.4–0.6 ซีซี/ลิตร | 0.4–0.6 ซีซี/ลิตร |
เงื่อนไขการทำงาน
| พารามิเตอร์ | ค่าแนะนำ | ช่วง |
|---|---|---|
| ขั้วแอโนด | แผ่นซิงค์บริสุทธิ์ 99.99% | — |
| ความหนาแน่นกระแส (แอโนด) | 0.1–5 A/dm² | — |
| ความหนาแน่นกระแส (แคโทด) | 1–3 A/dm² | — |
| โวลต์ | ถังแขวน ~1 V, ถังกลิ้ง 4–9 V | — |
| การกรอง | ควรกรองต่อเนื่อง อย่างน้อยชั่วโมงละ 2 ครั้ง | |
| การกวน | แนะนำใช้การกวนด้วยลม และเป่าลมต่อเนื่อง | |
| อุณหภูมิ | 20–45 °C | — |
| pH น้ำยา | 5.0–5.6 | — |
อัตราส่วนของน้ำยา
| องค์ประกอบ | ถังแขวน | ถังกลิ้ง |
|---|---|---|
| โลหะซิงค์ (Zn) | 28–32 กรัม/ลิตร | 24–28 กรัม/ลิตร |
| คลอไรด์ (Cl⁻) | 130–140 กรัม/ลิตร | 120–135 กรัม/ลิตร |
การผสมน้ำยาบ่อใหม่
| สารเคมี | ถังแขวน | ถังกลิ้ง |
|---|---|---|
| ซิงค์คลอไรด์ | 59–67 กรัม/ลิตร | 50–59 กรัม/ลิตร |
| แอมโมเนียมคลอไรด์ | 150–160 กรัม/ลิตร | 142–158 กรัม/ลิตร |
| ยาพื้นซิงค์กรดแอมโมเนีย (ACIDZINC 99 M) | 40 ซีซี/ลิตร | 35 ซีซี/ลิตร |
| ยาเงาซิงค์กรดแอมโมเนีย (ACIDZINC 99 R) | 0.5 ซีซี/ลิตร | 0.5 ซีซี/ลิตร |
การปรับเติมน้ำยาพื้น–ยาเงา
ทุก ๆ 1,000 Ah ให้เติมโดยประมาณ (อ้างอิงจาก Hull‑cell และผลผลิตจริง)
| รายการ | อัตราแนะนำ |
|---|---|
| ยาพื้นซิงค์กรดแอมโมเนีย | 100–200 มล./1,000 Ah ต่อบ่อ 1,000 ลิตร |
| ยาเงาซิงค์กรดแอมโมเนีย | 100–150 มล./1,000 Ah ต่อบ่อ 1,000 ลิตร |
การทำงานของส่วนประกอบ: รักษาระดับตามแนะนำ วิเคราะห์ Zn รายสัปดาห์ เติมตามผลวิเคราะห์ คลอไรด์ตรวจ/เติมทุกวัน ส่วนยาเงาและยาพื้นลดลงตามการผลิต ให้ปรับตามผล Hull‑cell
การตรวจสอบสภาพการดำเนินงาน & การกรอง
- pH เหมาะสม ~5.2 ตรวจและแก้ไขทุกวัน
- อุณหภูมิ 20–45 °C
- ความหนาแน่นกระแส (ถังกลิ้ง) แนะนำ ~0.2–1.5 A/dm²
- บ่อชุบที่เหมาะสม: ถังทนกรด เช่น PP/PE
- การกรองจำเป็นทั้งบ่อกลิ้งและบ่อแขวน เพื่อกำจัดการปนเปื้อนของเหล็ก
วิธีการแก้ไขน้ำยาชุบซิงค์กรดเบื้องต้น
- ผิวไหม้บริเวณกระแสสูง: กระแสสูงเกิน / ยาพื้นน้อย / Zn ต่ำ / กวนไม่สม่ำเสมอ / คลอไรด์สูงเกิน / น้ำยาต่ำอุณหภูมิ / pH ต่ำ
- ผิวมัวบริเวณกระแสกลาง–ต่ำ: ยาเงาน้อย / อุณหภูมิสูงเกิน / คลอไรด์ต่ำหรือสูงเกิน / ปนเปื้อนโลหะหนัก/อินทรีย์
- ผิวเป็นตามด (กลาง–สูง): ยาเงามากเกิน / คลอไรด์สูงเกิน / ปนเปื้อนเหล็กหรือสารอื่น
- ผิวเป็นดวง/ชุบไม่ติดเป็นที่ ๆ : ปนเปื้อนโครเมียม / ยาเงามากเกิน / ปนเปื้อนสารอินทรีย์
- ชุบช้ากว่าปกติ: คลอไรด์ต่ำ / พื้นที่แอโนดไม่พอ / กระแสต่ำ / pH ต่ำ
- เกิดคราบขาวก่อนจุ่มสี: ล้างไม่เพียงพอ / ทิ้งชิ้นงานนานก่อนล้าง / น้ำยาโครเมตเสื่อม
- ผิวขรุขระไม่เรียบ: แผ่นซิงค์มากเกิน / ถุงผ้าขาด / เป่าลมมากไป / ใช้ยาเงาเปลือง / บ่อร้อนเกิน
- ผิวเกิดฝ้าขาว: สัดส่วนยาเงา:ยาพื้นไม่สมดุล / น้ำยาปนเปื้อน
การจัดการเหล็กในน้ำยาชุบ
การกรองเอาเหล็กออก
เมื่อเหล็กสะสมเกิน ~1,000 ppm อาจเกิดคราบสกปรกบนผิว ควรตกตะกอนด้วยโพแทสเซียมเปอร์แมงกาเนต
วิธีใช้: ละลาย KMnO4 120–150 กรัม ต่อบ่อ 1,000 ลิตร กวน ทิ้งไว้ค้างคืน แล้วกรองเอาตะกอนออก
การตรวจเช็คปริมาณเหล็ก (อย่างง่าย)
ตักน้ำยา ~100–200 ซีซี ใส่ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 3–4 หยด หรือโรย KMnO4 4–5 เกล็ด กวนและสังเกตตะกอน ถ้ามากให้ทำการตกตะกอนและกรองตามวิธีข้างต้น
หมายเหตุ: KMnO4 อาจดูดซับยาพื้น/ยาเงา ทำให้ระดับลดลงหลังการกรอง
ความปลอดภัย
ควรสวม PPE เช่น ถุงมือ แว่นตานิรภัย หน้ากาก ระหว่างการทำงาน และปฏิบัติตามมาตรการความปลอดภัยสารเคมีอย่างเคร่งครัด