ภาพรวม
การชุบซิงค์แบบไม่ใช้ไซยาไนด์ (Cyanide-free zinc plating) คือกระบวนการชุบด้วยไฟฟ้าที่ไม่มีสารไซยาไนด์ ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงด้านความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม ขณะยังคงคุณภาพการป้องกันสนิมที่ดีเยี่ยม
แนวทางนี้พัฒนาขึ้นเพื่อทดแทนระบบดั้งเดิมที่ใช้ไซยาไนด์เป็นตัวช่วยนำไฟฟ้า โดยระบบไร้ไซยาไนด์นิยมแบ่งเป็น กรด (Acid Zinc) และ ด่าง (Alkaline Zinc)
ประเภทหลัก
- การชุบแบบกรด (Acid Zinc): เงาสูง เคลือบเร็ว เหมาะชิ้นงานเรียบง่าย; มักใช้ซิงค์คลอไรด์ + โพแทสเซียมคลอไรด์
- การชุบแบบด่าง (Alkaline Zinc): การกระจายตัว (Throwing Power) สูง เหมาะรูปทรงซับซ้อน/ร่องลึก; มักใช้ซิงค์ออกไซด์ + โซเดียมไฮดรอกไซด์
| ประเภท | ข้อดี | ข้อเสีย |
|---|---|---|
| ไม่ใช้ไซยาไนด์ | ✅ ปลอดภัย/เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม; บำบัดน้ำเสียง่าย | ❌ ควบคุมกระบวนการซับซ้อนกว่าบางระบบ |
| แบบกรด | ✅ เงาสูง อัตราการเคลือบเร็ว | ❌ เสมอทั่วทั้งชิ้นงานไม่เท่าแบบด่าง |
| แบบด่าง | ✅ ความสม่ำเสมอทั่วชิ้นงาน; ทนกัดกร่อนดี | ❌ เงาน้อยกว่าแบบกรด; การล้างทำความสะอาดอาจทำได้ยาก |
จุดเด่นของน้ำยา
สรุปคุณสมบัติสำคัญสำหรับไลน์ชุบ ทั้งคุณภาพผิว ความเสถียร และความพร้อมต่อกระบวนการถัดไป
เงาสูงทั่วช่วงกระแส
ตั้งแต่ LCD ถึง HCD ได้ผิวเงาสม่ำเสมอ ลดต่างโทนระหว่างขอบกับร่องลึก
กระจายผิวสม่ำเสมอ
Throwing power สูง ครอบคลุมซอก/รู/ร่องลึก
ประสิทธิภาพกระแสสูง
ทำงานได้ทั้งกระแสต่ำ–สูง ลดเวลาไซเคิล
ช่วงทำงานกว้าง
0.2–4.0 A/dm² และ 20–35 °C ให้อภัยต่อโหลดผสม
รองรับ Rack & Barrel
เสถียร เหมาะทั้งถังแขวนและถังกลิ้ง
รองรับโครเมต
ผิวละเอียดสะอาด โครเมตติดทนทุกเฉด
ส่วนผสม & สภาวะทำงาน
สูตรตัวอย่างระบบด่าง (Alkaline Zinc) — ออกแบบให้หน้าต่างการผลิตกว้างและครอบคลุมโหลดหลากหลาย
| รายละเอียด | ค่าสุดเหมาะสม | ช่วงค่า | หน่วย |
|---|---|---|---|
| ซิงค์ออกไซด์ | 12 | 8–15 | กรัม/ลิตร |
| โซเดียมไฮดรอกไซด์ | 120 | 100–170 | กรัม/ลิตร |
| โซเดียมไฮดรอกไซด์ : ซิงค์ | 12 : 1 | 12–15 : 1 | - |
| NCZ 1221 A | 10.0 | 8.0–12.0 | มล./ลิตร |
| NCZ 1221 B | 1.0 | 0.5–1.5 | มล./ลิตร |
| NCZ 1221 C | 2.0 | 1.5–2.5 | มล./ลิตร |
| อุณหภูมิ | 25 | 20–35 | °C |
| ความหนาแน่นกระแส | 0.5–1.0 | 0.2–4.0 | A/dm² |
| Cathode : Anode (พื้นที่) | 1 : 1.5–2.0 | — | - |
การเติมบ่อ & การบำรุงรักษา
การเติมน้ำยา (มล./kAh)
| ชื่อผลิตภัณฑ์ | ปริมาณแนะนำ |
|---|---|
| MILLENIUM NCZ 1221 A | 125–150 |
| MILLENIUM NCZ 1221 B | 50–75 |
| MILLENIUM NCZ 1221 C | 20–30 |
| หากคุณภาพน้ำไม่ดี | 30–50 |
- วิเคราะห์ซิงค์ และโซเดียมไฮดรอกไซด์เป็นระยะ; คุมโซเดียมไฮดรอกไซด์ : ซิงค์ ตามชนิดบ่อ
- ควบคุมอุณหภูมิ 25–30 °C
- ถังแขวน: อัตราส่วนแนะนำ ~10 : 1 (โซเดียมไฮดรอกไซด์ : ซิงค์)
- ถังกลิ้ง: อัตราส่วนแนะนำ ~12 : 1 (โซเดียมไฮดรอกไซด์ : ซิงค์)
- เติมซิงค์ผ่านบ่อพักภายนอกเพื่อความสม่ำเสมอ
- * ควรสวม PPE (ถุงมือ แว่นตานิรภัย หน้ากาก) ระหว่างการทำงาน
แนวทางแก้ปัญหาเบื้องต้น
- ชุบติดช้า: ซิงค์ต่ำหรือยาพื้นมากไป → ปรับซิงค์ 8–22 g/L; คุมอุณหภูมิ 30–32 °C; ลดความหนาแน่นชิ้นงาน; ตรวจแอโนด/ตู้ไฟ; ตรวจการปนเปื้อนไซยาไนด์
- ไหม้บริเวณกระแสสูง: กระแสเกิน/กวนไม่สม่ำเสมอ/คลอไรด์สูงเกิน/อุณหภูมิต่ำ/pH ต่ำ → ปรับพารามิเตอร์ให้อยู่ช่วง
- ผิวมัว LCD–กลาง: ยาเงาน้อย/อุณหภูมิสูงเกิน/คลอไรด์ต่ำหรือสูงเกิน/ปนเปื้อนโลหะหนักหรืออินทรีย์
- เป็นหลุม/ตามด: ยาเงามากเกิน/คลอไรด์สูง/ปนเปื้อนเหล็กหรือสารอื่น
- เป็นดวง/ชุบไม่ติดเป็นที่ ๆ : ปนเปื้อนโครเมียม/ยาเงามากไป/ปนเปื้อนอินทรีย์
- เกิดคราบขาวก่อนจุ่มสี: ล้างไม่เพียงพอ/ทิ้งชิ้นงานนานก่อนล้าง/น้ำยาโครเมตเสื่อม
- ผิวขรุขระ: แผ่นซิงค์มากเกิน/ถุงผ้าขาด/เป่าลมมากไป/ใช้ยาเงาเปลือง/บ่อร้อนเกิน