NEOBRITE RS: ยาลอกนิกเกิลบนทองเหลือง

ยาลอกนิกเกิลบนทองเหลือง (Nickel Stripper for Brass) ถูกออกแบบมาให้เลือกกัดเฉพาะชั้นนิกเกิลโดยไม่ทำลายผิวทองเหลืองด้านล่าง สูตรนี้มาในรูปแบบผงละลายน้ำ ใช้ร่วมกับกรดกำมะถันตามอัตราส่วนที่แนะนำ ทำงานรวดเร็ว เหมาะทั้งงานซ่อมและตั้งบ่อผลิต

สูตรลอกนิกเกิลเฉพาะสำหรับทองเหลืองโดยทั่วไปประกอบด้วยกรดกำมะถันและสารช่วยควบคุมปฏิกิริยา เมื่อนำชิ้นงานที่ชุบนิกเกิลไว้ลงแช่ในสารละลาย ชั้นนิกเกิลจะถูกกัดออกไปอย่างรวดเร็ว ขณะที่ผิวทองเหลืองยังคงสภาพเพราะสารยับยั้งช่วยปกป้องพื้นผิวฐาน

• เติมน้ำลงถังทนกรด จากนั้นค่อย ๆ ละลายผง NEOBRITE RS ให้เข้ากัน
• เติมกรดกำมะถันตามอัตราส่วน ระวังการกระเด็น
• เติมน้ำให้ครบปริมาตร กวนจนเนื้อเดียว พร้อมทดสอบชิ้นงาน

1. เตรียมสารละลายในถังทนกรดตามอัตราส่วนที่แนะนำ
2. แช่ชิ้นงานทองเหลืองลงในบ่อ NEOBRITE RS 5–10 นาที หรือจนลอกหมด แล้วนำออกทันที
3. ล้างน้ำสะอาดหลายขั้น
4. ตามด้วยตัวกันออกซิเดชันหรือตามแผนกระบวนการถัดไป (ถ้าจำเป็น)
5. จัดการของเสีย/น้ำล้างตามข้อกฎหมาย

ขั้นตอนการลอกนิกเกิลบนทองเหลืองอย่างละเอียด

กระบวนการนี้ใช้สารเคมีที่มีชื่อทางการค้าว่า NEOBRITE RS ซึ่งเป็นสารละลายกรดที่ออกแบบมาเป็นพิเศษเพื่อลอกนิกเกิลออกจากผิวทองเหลืองโดยไม่กัดกร่อนทองเหลืองมากเกินไป

การเตรียมถังและสารละลาย:

• ภาชนะ: ต้องใช้ ถังที่ทำจากวัสดุที่ทนกรด เช่น พลาสติก PP (Polypropylene) หรือ PVC (Polyvinyl Chloride) เนื่องจากสารละลายมีฤทธิ์เป็นกรด
• การผสม: ผสมสารเคมี NEOBRITE RS กับน้ำสะอาดตามสัดส่วนที่ผู้ผลิตระบุไว้ โดยทั่วไปแล้วมักจะมีการกำหนดค่าความเข้มข้นที่เหมาะสมที่สุดไว้แล้ว
• การควบคุมอุณหภูมิ: ควรควบคุมอุณหภูมิของสารละลายให้อยู่ในอุณหภูมิห้องหรืออุณหภูมิที่กำหนด เพราะอุณหภูมิที่สูงขึ้นจะทำให้ปฏิกิริยาเร็วขึ้น แต่ก็อาจเพิ่มความเสี่ยงในการกัดกร่อนทองเหลืองได้

การเตรียมชิ้นงาน:

• ก่อนนำชิ้นงานทองเหลืองลงแช่ ต้องแน่ใจว่าผิวชิ้นงานสะอาด ปราศจากคราบไขมัน คราบน้ำมัน หรือสิ่งสกปรกอื่น ๆ ที่อาจขัดขวางการทำงานของสารเคมี
• ขั้นตอนนี้อาจต้องใช้น้ำยาล้างไขมัน (degreasing solution) หรือการทำความสะอาดด้วยคลื่นอัลตราโซนิก (ultrasonic cleaning) ก่อน

การลอกนิกเกิล:

• จุ่มชิ้นงานลงในสารละลาย NEOBRITE RS
• จับเวลาประมาณ 5–10 นาที โดยคอยสังเกตการณ์อย่างใกล้ชิด
• สัญญาณการลอกหมด: สังเกตว่าสีของผิวชิ้นงานจะเริ่มเปลี่ยนจากสีเงินของนิกเกิลไปเป็นสีเหลืองทองของทองเหลือง และจะไม่เห็นรอยหรือคราบสีดำ
• นำขึ้นทันที: เมื่อเห็นว่านิกเกิลลอกออกหมดแล้ว ให้ รีบนำชิ้นงานขึ้นทันที และไม่ควรแช่ทิ้งไว้ เพื่อป้องกันไม่ให้สารเคมีเริ่มกัดกร่อนเนื้อทองเหลืองด้านล่าง

การล้างน้ำ:

• หลังจากนำชิ้นงานขึ้นจากสารละลาย ควรล้างด้วยน้ำสะอาดทันทีอย่างน้อย 2-3 ขั้นตอน
• ความสำคัญของการล้าง: การล้างที่สะอาดจะช่วยหยุดปฏิกิริยาของสารเคมีที่หลงเหลืออยู่บนผิวชิ้นงานและป้องกันการเกิดคราบ

ขั้นตอนถัดไป:

• หลังจากล้างน้ำสะอาดแล้ว ชิ้นงานอาจถูกนำไป ชุบเคลือบใหม่ทันที เพื่อป้องกันการเกิดออกซิเดชันบนผิวทองเหลือง
• ในบางกรณี อาจมีการจุ่มใน สารป้องกันการเกิดออกซิเดชัน (anti-tarnish solution) เพื่อรักษาความเงาของทองเหลืองก่อนเข้าสู่กระบวนการต่อไป

• สวม PPE: ถุงมือ แว่นตา หน้ากาก และผ้ากันสารเคมี
• ทำงานในบริเวณอากาศถ่ายเท ระวังการกระเด็น โดยเฉพาะขณะเติมกรด
• ใช้อุปกรณ์/ถังทนกรด (PE/PP) เท่านั้น
• ของเสียที่มีโลหะ/กรด ต้องปรับสภาพและบำบัดก่อนทิ้งตามกฎหมาย
• ปฏิบัติตามเอกสาร SDS/TDS และนโยบาย EHS ของสถานประกอบการ

ความปลอดภัยส่วนบุคคล (Personal Safety)

• การใช้สารเคมีที่มีฤทธิ์กัดกร่อนและเป็นกรด จำเป็นต้องมีมาตรการป้องกันอย่างเคร่งครัดเพื่อปกป้องร่างกายจากอันตราย: อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE) ต้องสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสมเสมอ ได้แก่ ถุงมือที่ทนสารเคมี, แว่นตานิรภัย เพื่อป้องกันการกระเด็นเข้าตา, หน้ากาก เพื่อป้องกันการสูดดมไอระเหย และ ผ้ากันเปื้อนสารเคมี (chemical-resistant apron) เพื่อป้องกันการหกรดใส่เสื้อผ้าและผิวหนัง
• การทำงานอย่างระมัดระวัง: ควรปฏิบัติงานใน บริเวณที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก และระมัดระวังเป็นพิเศษเรื่อง การกระเด็น ของสารเคมี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในขั้นตอนการ เติมกรด ลงในน้ำหรือสารละลาย ซึ่งอาจเกิดปฏิกิริยารุนแรงได้

ความปลอดภัยในพื้นที่ปฏิบัติงาน (Workplace Safety)

• อุปกรณ์และภาชนะที่เหมาะสม: ใช้อุปกรณ์และภาชนะที่ทำจากวัสดุที่ ทนกรด เช่น พลาสติกโพลีเอทิลีน (PE) หรือ โพลีโพรพิลีน (PP) เท่านั้น เพื่อป้องกันการกัดกร่อนของภาชนะบรรจุ ซึ่งอาจนำไปสู่การรั่วไหล
• การจัดการสารเคมี: ต้องมีการจัดเก็บสารเคมีอย่างเป็นระเบียบตามประเภท โดยมีป้ายระบุที่ชัดเจน และควรมีการฝึกอบรมพนักงานเกี่ยวกับขั้นตอนการจัดการสารเคมีที่ถูกต้อง

การจัดการสิ่งแวดล้อม (Environmental Management)

• การบำบัดของเสีย: ของเสียที่เกิดจากกระบวนการ ซึ่งมีส่วนผสมของ กรด และ โลหะ ที่ถูกกัดกร่อน ต้องผ่านกระบวนการ ปรับสภาพ หรือ บำบัด ก่อนปล่อยทิ้งสู่สิ่งแวดล้อม
• การปฏิบัติตามกฎหมาย: การดำเนินการทุกขั้นตอนตั้งแต่การใช้งานจนถึงการกำจัด ต้องเป็นไปตามข้อบังคับของ กฎหมายท้องถิ่น และต้องอ้างอิงข้อมูลจาก เอกสารข้อมูลความปลอดภัย (SDS) และ เอกสารข้อมูลทางเทคนิค (TDS) ของสารเคมีแต่ละชนิด รวมถึงนโยบาย EHS ของสถานประกอบการอย่างเคร่งครัด

ปัญหาส่วนใหญ่ที่พบในกระบวนการลอกนิกเกิลบนทองเหลืองมักเกี่ยวข้องกับการกัดกร่อนที่ไม่สม่ำเสมอ การปนเปื้อนของสารเคมี และปัญหาด้านความปลอดภัย

1. การกัดกร่อนทองเหลืองมากเกินไป

ปัญหานี้เป็นผลมาจากการแช่ชิ้นงานในสารละลายลอกนิกเกิลนานเกินไปหลังจากที่นิกเกิลหลุดออกหมดแล้ว หรือสารละลายมีความเข้มข้นสูงเกินไป ทำให้สารเคมีเริ่มกัดกินผิวทองเหลืองด้านล่าง

วิธีป้องกัน: ควบคุมเวลาการแช่ให้แม่นยำตามคำแนะนำของผู้ผลิต และสังเกตชิ้นงานอย่างใกล้ชิด เมื่อเห็นว่านิกเกิลลอกออกหมดแล้ว ให้รีบนำชิ้นงานขึ้นทันที

2. นิกเกิลลอกไม่หมด

ปัญหานี้มักจะเกิดจากสารละลายลอกนิกเกิลอ่อนเกินไป อุณหภูมิของสารละลายต่ำเกินไป หรือมีสิ่งสกปรกบนผิวชิ้นงานตั้งแต่แรกเริ่ม

วิธีแก้ไข: ตรวจสอบความเข้มข้นของสารละลายและอุณหภูมิให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม และตรวจสอบให้แน่ใจว่าชิ้นงานได้รับการทำความสะอาดอย่างดีก่อนเข้าสู่กระบวนการลอก

3. ผิวชิ้นงานเกิดคราบหรือเปลี่ยนสี

หลังจากการลอกนิกเกิลออกแล้ว ทองเหลืองสามารถทำปฏิกิริยาได้ง่ายกับอากาศ ทำให้เกิดคราบหรือหมองคล้ำได้ โดยเฉพาะถ้าการล้างน้ำไม่ทั่วถึง

วิธีแก้ไข: ล้างชิ้นงานด้วยน้ำสะอาดหลายครั้งอย่างรวดเร็วหลังจากการลอก และนำชิ้นงานเข้าสู่ขั้นตอนต่อไป (เช่น การชุบใหม่) ทันที เพื่อป้องกันการสัมผัสกับอากาศนานเกินไป

4. ประสิทธิภาพของสารละลายลดลง

เมื่อใช้งานไปเรื่อย ๆ สารละลายจะเสื่อมสภาพลงเนื่องจากมีนิกเกิลที่ถูกลอกออกมาสะสมอยู่มาก ทำให้ประสิทธิภาพการทำงานลดลงและต้องใช้เวลานานขึ้นในการลอก

วิธีแก้ไข: ควรมีการตรวจสอบคุณภาพสารละลายเป็นประจำและเปลี่ยนถ่ายใหม่ตามคำแนะนำของผู้ผลิตเพื่อคงประสิทธิภาพการทำงาน